کلاژن چیست؟
در بدو تولد پوست بسیار شاداب و جوان است. پروتئین مهم ساختمانی پوست کلاژن (collagen) نام دارد که البته در سایر بافت های بدن هم یافت می شود. کلاژن در کودکان تا ۷۵ درصد پوست را تشکیل می دهد ولی با افزایش سن این میزان کاهش می یابد. کلاژن مانند داربست در پوست عمل می کند و جلوی افتادگی پوست را می گیرد. خاصیت ارتجاعی پوست و یا مثلا برجستگی گونه ها مدیون وجود کلاژن است و تخریب یا از دست دادن کلاژن باعث افتادگی پوست و ایجاد چین و چروک می گردد. رژیم های سنگین غذایی می توانند باعث تخریب و یا از دست دادن بافت کلاژن صورت شوند که متاسفانه در بسیاری از موارد غیر قابل برگشت است و در این موارد درحقیقت افراد جوانی و شادابی پوست خود را فدای کاهش وزن و تناسب اندام می نمایند. با افزایش سن عوامل مختلف مانند نورآفتاب و سایر اشعه ها (امروزه بخصوص نور مانیتور ها)، آلودگی هوا و مواد شیمیایی باعث آسیب به پوست، کاهش درصد کلاژن پوست، افتادگی و ایجاد چین وچروک درپوست می گردند. این عوامل همچنین باعث تغییرات رنگ دانه ای و ایجاد لک های پوستی می گردند
استفاده از داروهای کلاژن‌ساز مفید یا بی اثر
یک سوال مهم این است که آیا کلاژن درفرم های خوراکی می تواند جذب بدن شود و یا استفاده از کرم های موضعی حاوی کلاژن می تواند باعث جذب این ماده از طریق پوست گردد؟
متاسفانه جواب کلی به این سوال خیر می باشد. دلیل آن هم بسیار ساده است. کلاژن یک پروتئین با وزن ملکولی زیاد و اندازه بزرگ است و چه مخاط روده ها و چه بافت پوست اجازه عبور یک پروتئین با این ابعاد را به داخل بدن نمی دهند. وزن ملکولی طبیعی کلاژن در پوست ما حدود ۳۰۰ کیلو دالتون است و اکثر کلاژن های موجود در بازار به شکل مکمل (Collagen Supplements) دارای وزن ملکولی در حد ۳۰ تا ۹۰ کیلو دالتون می باشند. دستگاه گوارش انسان توانایی جذب پروتئین هایی با وزن پنج کیلو دالتون ویا کمتر (۵۰۰۰ دالتون ) را دارد. پس بیشتر مکمل های کلاژنی قابلیت جذب از روده ها را ندارند. درصد کمی از مکمل های خوراکی کلاژنی به صورت فشرده و با وزن ملکولی کم برای قابلیت جذب بالا توسط روده ها طراحی شده اند، ولی باید درنظر داشت که حتی این مواد پس ازجذب، صرفا به عنوان مصالح اولیه جهت ساخت ملکول های بزرگ کلاژن مورد استفاده قرار می گیرند و مستقیما جایگزین کلاژن پوست نمی گردند.
کرم‌های کلاژن ساز
درمورد جذب کرم های کلاژن از پوست مشکل حادتر است. چرا که بافت خارجی بسیار متراکم پوست که مانند یک سد عمل می کند و جلوی ورود میکروب ها و سایر مواد مضر را به بدن می گیرد، اجازه عبور ملکول هایی با وزن بیشتر از نیم کیلو دالتون (۵۰۰ دالتون ) از پوست را نمی دهد. مقایسه عدد نیم کیلو دالتون ( ۵۰۰ دالتون) با وزن پروتئین کلاژن پوست که معمولا سیصد کیلو دالتون (۳۰۰۰۰۰ دالتون) است نشان می دهد که تبلیغات کرم های حاوی کلاژن تا چه حد جنبه تجارتی دارد، زیرا جذب موضعی کلاژن ازطریق پوست به صورت کرم تقریبا و عملا غیرممکن است. البته تحقیقات در این زمینه ادامه دارد ولی هنوز به نتایج علمی نرسیده است.
از توضیحات بالا می توان دریافت که قدم اول در مراقبت از پوست جلوگیری از پیرشدن پوست و تخریب لایه کلاژن است و جوان سازی پوست و ترمیم لایه کلاژن درمرحله دوم اهمیت قرارمی گیرد. قرارگرفتن طولانی مدت و مداوم در معرض نور آفتاب، کار مداوم با مانیتورهایی که محافظ اشعه ماوراء بنفش ندارند , قرار گرفتن مداوم درمعرض آلودگی هوا، استفاده مکرر از مواد آرایشی، کم خوابی ورژیم های سنگین و کوتاه مدت غذایی، همگی باعث پیرشدن زودرس پوست و یا تخریب لایه کلاژن می گردند. به هرحال روند پیرشدن پوست با افزایش سن ادامه می یابد و به همین دلیل پوست نیاز به جوان سازی پیدا می کند.
جوان سازی پوست چیست؟
جوان سازی پوست به روش هایی اطلاق می شود که آسیب های وارده به پوست را تا حدی برطرف می نمایند و به پوست ظاهری جوان تر، شاداب تر و سالم تر می دهند. روش های جدید جوان سازی پوست در مقایسه با روش های قدیمی و سنتی بسیار موثرتر و کم خطرتر شده اند.
روش های اصلی جوان سازی پوست به طورکلی شامل روش حرارتی، شیمیایی، مکانیکی، تزریقی و استفاده از نور و اشعه می باشد . در مقالات بعدی این روش ها را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد.
دکتر فهیم تاش