مدآنلاین ـ صنم حسینخانی: حاشیه‌های شانزدهمین جشن حافظ با وجود یک گذشت یک هفته از برگزاری‌اش همچنان ادامه دارد. در لابه‌لای این های و هوی اما، مثل هر سر و صدای دیگری، همیشه برخی نکات هم گم می‌شوند. مثلا وسط این هیاهوها، کم‌تر بحث بر سر این داغ شد که طراحی‌های مختلف لباس، چه سمت و سوهای تازه‌ای گرفته‌اند. فارغ از نگاه به لباس‌های تک‌تک بازیگران، جای گزارشی تحلیلی که به ما بگوید، طراح‌های پرکار در این جشن، چه نوع از طراحی لباس را بیش‌تر مد نظر داشتند، خالی است. البته در سایت مدآنلاین، در این باره یک گزارش مفصل و یک یادداشت تحلیلی منتشر کردیم اما در گزارش پیش رو، درباره وجوه تفاوت و تشابه طراحی‌های لباس‏ها با چند کارشناس در زمینه مد گفت‌وگو و سرآخر جدولی آماده کرده‌ایم که نشان می‌دهد مزون «ایران‌زمین» در طراحی لباس برای سینماگران در شانزدهمین جشن حافظ رکورددار است و تعداد طراحی‌های دیگر طراح‌ها و مزون‌ها را نیز محاسبه کرده‌ایم.
در این گزارش می‌خواهیم بدانیم بین طراحی‌های یک طراح، آیا می‌توان از امضا و تشخصی در طراحی سراغ گرفت؟ مثلاً طراحی‌های مزون «ایران‌زمین» که بر تن 9 سینماگر جشن حافظ نشسته بود و این لباس‌ها با یکدیگر متفاوت نیز بود، تمی مشترک و ایده‌ای محوری داشتند که چشم‌بسته بتوانیم امضای این مزون را پشت طراحی‌ها تشخیص بدهیم؟‌برای مثال مرجانه گلچین با مدل لباس شب در جشن حافظ حاضر شده در حالی که لباس نفیسه روشن، لباسی جنجالی با طرح برج میدان آزادی بود؛ آیا بین این دو، می‌توان به دنبال ربط‌هایی بود؟ به سه مزون «ایران‌زمین»، «ماریا کالکشن» و «سایه» که بیش‌ترین تعداد لباس‌ها را طراحی کرده بودند، نگاهی خواهیم داشت تا چهار زن طراح در این سه مزون، چه آشی برای چهارده زن سینماگر ما پخته بودند.

هشت منهای یک!
«ایران‌زمین» برای 9 هنرمند جشن شانزدهم حافظ، لباس طراحی کرده بود اما شکی نیست که یکی از این لباس‌ها بسیار بیشتر از آن هشت تای دیگر به چشم آمد؛ لباس نفیسه روشن. برخی بر این باورند که این لباس نتوانسته بود سه‌بعدی‌بودن بنای برج آزادی را رعایت کند و به نظر این گروه، این طراحی، سهل‌انگارانه، نقشی سه‌بعدی را به دو بعدی تبدیل کرده بود. آن‌طوری که سعید برآبادی در یادداشتی در مدآنلاین نوشته: «درست است كه در فرش قرمزهای خارجی، سلبریتی‌های نام‌آشنای دنیا هر بار ریسك تازه‌ای می‌كنند و عجیب‌وغریب‌ترین لباس‌ها را برای بیشتردیده‌شدن، تن می‌زنند اما آیا هنرپیشه ایرانی هم می‌تواند خود را تا این اندازه در انتخاب لباس، آزاد، اهل ریسك و قابل پذیرش برای جامعه تصور كند؟»
آزاده عسگری، فشن‌استایلیست و طراح لباس اما درباره این لباس معتقد است ايجاد عمق و برجستگي، هنرمندانه پياده شده است. او به مدآنلاین می‌گوید: «اگر برج آزادي‌اي وجود نداشت، اين طرح و رنگ، جذاب و جالب مي‌بود. به طور كلي الهام به معني استفاده از عين اِلِمان در طراحي لباس نيست و من وقتی این لباس را به تن خانم روشن دیدم واقعا به داشتن چنین طراحان لباس اصیل ایرانی افتخار کردم و خوشحال شدم که بالاخره بعد از مدت‌ها تکرار موتیف‌ها و نقش و نگارهای معماری ایران در طراحی لباس که در جشنواره‌های فجر هم شاهدش بودیم، رخ داده است. یک طرح به‌غایت هنرمندانه، مبتکرانه و دقیق به تن یک زن ایرانی پوشانده شد که رابطه طراحی لباس و طراحی معماری را در اوج زیبایی و دقت به تکامل رساند».
فرشته ضرغامی‌مهر‌اما نظر دیگری دارد: «در طراحی لباس برای خانم‌ها باید بسیار دقت کرد، چرا که ایجاد برش‌های منحنی بسیار حساس هستند و کمی نابجا ایجادشدن تأثیر بسیار بدی بر بیننده می‌گذارد. لباس‏های مزون ایران‌زمین برای این 9 بازیگر، از این منظر قابل بررسی است. لباس‌های طراحی‌شده ما طراحان مد در ایران نشانه‌هایی از لباس‌های هندی‏ و غربی‏ و الهام از معماری و بسیاری نشانه‌های دیگر است. گاهی اوقات لباس را می‌دوزیم و سپس می‌اندیشیم که می‌تواند به چه چیز ربطش دهیم! و بعد بگوییم الهام‌گرفته‌شده از بنای تاریخی است مثلاً. و این کاملاً ناشیانه است».
زهره عظیمی دیگر طراح و فشن‌دیزاینری است که چندان با تحلیل مدآنلاین درباره عدم انطباق بعدها در معماری و طراحی لباس موافق نیست و معتقد است طراح لباس نفیسه روشن توانسته به زیبایی تمام اثر معماری را به تن زن ایرانی بدوزد. او می‌گوید: «برش‌های دامن بسیار هوشمندانه و به بهترین شکل انجام شده است و نقطه اوج هنر برج آزادی که سازه مقرنسی زیر آن است با نسبت طلایی و در نقطه طلایی لباس قرار گرفته و بسیار چشم‌نواز است». این در حالی است که به نظر می‌رسد، بحث بر سر چگونگی ایده‌آل الگوگیری از سازه‌ای سه‌بعدی در طراحی لباس، پابرجا باشد.
فرناز اناری منتقد حوزه مد اما درباره ریسک در پوشش زنان هنرمند ایرانی می‌گوید: «در مورد الهام‌گرفتن از معماري جاي بحث بسيار است كه به نظر من دوستان كمي در اين زمينه درست پيش نرفته‌اند. البته کاملاً با این نظر مخالفم که چرا وقتی هنرمندان خارجی در جشنواره‌ها لباس متفاوتی میپوشند، در ریسک‌کردن موفق‌اند و هنرمندان ما بايد از اين كار هراس داشته باشند. این‌که زن هنرمند ایرانی امکان چنین کاری را ندارد، کمی مغرضانه است و عادلانه نیست».
نسیم ملکی اما برخی محدودیت‌ها را مد نظر قرا می‌دهد. کارشناس سایت مدآنلاین درباره تفاوت مدها در ردکارپت‌های خارجی و ایرانی می‌گوید: «زمانی می‌توان طرح طراحان را به طور کامل مورد ارزیابی قرار داد که آن‌‌ها در طراحی دستشان کاملاً باز باشد. همان‌طور که می‌دانیم دست طراح ایرانی برای بازی با فرم  دچار محدودیت‌هایی است؛ بنابراین امتحان‌کردن اجرای معماری در طراحی لباس، همان‌طور که در لباس نفیسه روشن دیدیم، نتیجه مطلوبی نخواهدداشت. شاید این طراحان در خلوت خود لباس‌های فوق‌العاده‌ای بر اساس معماری داشته باشند که قابل عرضه عمومی نباشد». ملکی می‌افزاید: «میزان پوشانندگی که در لباس‌های ایرانی باید وجود داشته باشد باعث شده طراحان ما به جای فرم‌های مختلف، رو به استفاده از نقش و طرح و رنگ معماری می‌آورند. فرهنگ ما توان پذیرش هر طرحی را ندارد و با واکنش‌های شدیدی در جامعه مواجه می‌شود. پذیرش نوآوری در جامعه ایرانی پایین است. بنابراین طراحان بیشتر نقوش معماری را در فرم لباس ایرانی مثل مانتو می‌گنجانند. البته این را به‌خوبی انجام می‌دهند. ما این موضوع را در لباس‌های زیبایی از بازیگران شاهد بوده‌ایم مثل لباس نیکی مظفری در جشن حافظ امسال و جشن حافظ سال گذشته و لباس مهتاب کرامتی در یک مراسم اکران خصوصی».
ملکی درباره این‌که آیا می‌توان امضای مشخصی از مزون «ایران‌زمین» را بین این 9 لباس رصد کرد، می‌گوید: «لباس‌های طراحی‌شده توسط مزون ایران‌زمین برای بازیگران جشن حافظ، لباس‌هایی بودند که در مراسم امسال متفاوت‌تر به نظر می‌رسیدند. البته هر یک از لباس‌ها به یک سمت می‌رفت، تعدادی شبیه لباس مجلسی اسلامی بودند، تعدادی مانتو و گاه بلوز و دامن. اما نقطه مشترک در بین آن‌ها استفاده از موتیف‌های ایرانی است. البته این موضوع در همه آن‌ها وجود ندارد؛ لباس‌هایی مثل لباس نفیسه روشن و لیلا برخورداری به طور مستقیم ایرانیزه هستند ولی لباس‌هایی مثل لباس ماه‌چهره خلیلی و متین ستوده، موتیف ایرانی در خود ندارند. اما در باقی لباس‌ها سعی شده از نقوش ایرانی استفاده شود. و خصوصیت مشترک دیگر این لباس‌ها، استفاده از ترکیب دو رنگ است؛ اغلب ترکیب مشکی با یک رنگ دیگر، که لباس‌ها را به هم نزدیک کرده است».
با همه این اوصاف، درباره طراحی‌های امسال «ایران‌زمین» در جشن حافظ، اتفاق نظری نیست. این مزون، از سویی به نسبت معماری و طراحی لباس توجه نشان داده و البته در کیفیات این توجه، هنوز بحث هست و در دیگر لباس‌هایش نیز، فرم‌های دیگری را تجربه کرده است.

پنجره‌های روی لباس و باز هم دعوای سه بعد و دو بعد
اما خلاف مزون «ایران‌زمین»، «ماریا کالکشن» بدون حواشی، رتبه دوم را در تعداد طراحی‌لباس برای هنرمندان در جشن حافظ امسال را دارد با طراحی 3 لباس؛ لباس‌هایی که البته پس از لباس نفیسه روشن به قولی عجیب‌ترین‌ها هم بودند... لباس‌های مریم معصومی، الیکا عبدالرزاقی و الهه فرشچی.
این مزون، شکل دیگری از طراحی برای مانتو را در جشن حافظ امسال نشان داد. برای مثال لباس مریم معصومی، المان‌هایی متفاوت دارد مثلا شنلی که روی دوش او افتاده. البته در لباس او نیز، رد پای معماری دیده می‌شود؛ نقوش در آن باز هم نشانه‌های معماری سنتی را فریاد می‌زنند اما این مزون خلاف «ایران‌زمین» این کار را به صورت امضایی برای طرح‌های ماریا رشیدیان انتخاب کرده است. هر سه هنرمند در لباس‌های‌شان عنصری امضادار و مشابه می‌توان یافت. مثلا هر سه نیم‌نگاهی به کاشی‌کاری سنتی ایرانی داشته‌اند. همان گونه که سعید برآبادی در یادداشت خود در مدآنلاین اشاره کرده بود کیوان خسروانی هم سال‌ها پیش سعی كرده بود با استفاده از هنرهایی چون قلم‌كاری، سوزن‌دوزی بلوچستان، چشمه‌دوزی اصفهان و... نقش‌ها و تزئینات معمارانه بناهای تاریخی ایران را روی لباس‌هایی كه طراحی می‌كرد، بیاورد. با این همه حتی در طراحی‌های او، نشانه‌ای از حضور سه‌بعدی بنای معماری‌شده وجود ندارد و آن چه هست، صرفاً تزئیناتی است كه روی لباس ثبت شده. همه این‌ها را درباره سه طراحی مزون «ماریا کالکشن» هم مصداق دارد. با این تفاوت البته که بشیریان تا حدودی سعی کرده با فراز و فرودها و اجرای مثلاً پنجره‌ها روی لباس الیکا عبدالرزاقی، به فضای سه‌بعدی معماری نزدیک‌تر شود.

زیر سایه پرسروصداها
یکی دیگر از مزون‌های طراح در جشن حافط مزون «سایه» بود که لباس‌های آنا نعمتی و الهام حمیدی را طراحی کرد. البته این دو لباس این مزون، زیر سایه لباس‌های پرسروصدای دیگر طراحان، چندان به چشم نیامدند. لباس آنا نعمتی سفید بود با گل‌های متفاوت که در عین سادگی زیبایی خاصی داشت. البته کفش‌های نقره‌ای لژدار او، ترکیب خوب مانتو و روسری را به کلی به هم ریخته و جلوه لباس را از او گرفته بود و از طرف دیگر انتخاب لباس برای الهام حمیدی هم مناسب به نظر نمی‌رسید. نگار حسینخانی در گزارشی کامل از جشن حافظ که هفته پیش در مدآنلاین منتشر کردیم، درباره این لباس نوشته: «باید از انتخاب لباس الهام حمیدی تعجب کرد که شبیه مجری برنامه‌های کودک از طرح و لباسی نامناسب با استایل شخصی‌اش استفاده کرده است و بدون درنظر گرفتن بلندی لباس که می‌توانست با میهمانی شب حافظ هماهنگ باشد، تکه‌دوزی‌هایی تکراری و قدیمی دارد».
بین دو لباسی که مزون سایه برای جشن شانزدهم حافظ طراحی کرد، نقاط اشتراکی می‌توان یافت، اما در هیچ‌یک، بدعت و نوآوری و اجرای به‌خصوصی را نمی‌توان پی گرفت و از طرحی تازه سخن گفت.

منبع:

مد انلاین